Ачлык чире бәете

Кырык дүртенче елны

Бик күп кырылды халык.

Бу әкият, ялган түгел

Барысы да чынбарлык.

 

Алтмыш өйле бер авылда

Кырыклап кеше үлде;

Көн саен дүрт-биш мәетне

Исән кешеләр күмде.

 

Иртән чирли баласы –

Тамаклардан кан килә;

Ә кичен чирли анасы –

Танаудан да кан килә.

 

Өйдә бер кеше чирләсә,

Өйдә беркем калмады.

Үлем канатларын җәеп,

Безне кайгы ялмады.

 

Безнең Базы* суы әче,

Үрчетеп булмый балык.

Сугышта кеше кырылды,

Авылда үлде халык.

 

Ул чирдән беркем котылмый

Беркем котылмый качып;

Мәетләргә кәфен дә юк,

Тормыйлар өстен ачып.

 

Агуланган кешеләрне

Күрсәң – исең китмәле;

Дүрт-биш көн эчендә бик күп,

Бик күп өйләр бикләнде.

 

Агуланып үлгәннәрне

Хәзер кемнәр исәпләр?

Әнә шундый авырлыкта

Үтте безнең яшь чаклар.

 

Без дә ятим ул вакытта –

Ни эшләргә белмибез;

Хәзерге яшь кешеләрнең

Төшенә дә кермибез.

 

Кан чиреннән үлеп бетте

Әбисе дә, бабасы;

Ул вакытның һич төзәлмәс

Йөрәкләрдә ярасы.

 

Сугышлардан бик тиз килми

Әтиләрдән хатлар да;

Менә шулай авыр булды

Без бәләкәй чакларда.

 

Танавыннан каны ага,

Чыдап булмый исенә – 

Чирле кеше үрсәләнә,

Керер янган мичеңә.

 

Гөлләремә су сибегез

Гөлләрне корытмагыз.

Сулар агар, еллар үтәр,

Сез безне онытмагыз!

 

Йөгерәбез, су буенда

Аякны кисә камыш.

Кешеләр үлә сугышта,

Авылда – ачы язмыш.

 

Үлгән кешенең яныннан

Һич кенә дә китмәйбез;

Үзебез дә үлмәс өчен,

Чәчкән борчак чүпләйбез.

 

Үлгәннәр кабере яныннан

Үтәбез башны иеп;

Исән чакта җир сөрделәр,

Сауган сыерны җигеп.

 

“Сыерыңны җик!” – дип куша

Яшенә дә картына;

Тырма тартып, без йөрибез

Әниләрнең артыннан.

 

Сабан сөреп, тырма тартып,

Без яшәргә тырыштык;

И Ходаем, илгә-көнгә

Бирсәң иде тынычлык!

(2001 елда Башкортстанның Илеш районы Кадер авылында Фәнүзә Гыйльвановадан БДУ студенты Альмира Хәйретдинова язып алган.)

* Базы – Башкортстанның Шаран, Чакмагыш, Илеш һәм Дүртөйле районнары буенча агып, Агыйделгә коя торган елга.

Фото: varjag2007su.livejournal.com