Мәхәббәт күзсез була, ди...

...Әдәбият укытмасам да, шигырь­ләр яратам. Бу шигырьне сине са­гынган көннәремдә күреп калып, блокнотыма язып куйганмын. Бу шигырь миңа нигәдер безнең иң бе­ренче очрашкан көнне хәтерләтә.

Иркәм, ә синең исеңдәме ул көн? Без очрашкан көн? Аптырама, мин сиңа эчтән генә «иркәм» дип дәшә торган идем. Ул көннән соң күпме еллар узды, нинди генә хәл-вакыйгалар булмады, бәлки, оныткансың­дыр да инде...

Гаиләң белән бик тату, әйбәт яши­сең дип ишеттем — бу минем өчен сөенеч. Ышан, бервакытта да сиңа начарлык тели алмадым, хәтта Зә­бирә апаңың шакшы сүзләренә «ко­енганда» да күңелемдә бер тап та булмагандыр., Шуңа да ул күңелсез хәлләргә кадәр матур хатирәләр бү­ләк иткән якты көннәр, айлы төннәр­не ешрак хәтерлим.

Институттан соң шундук мәктәп тупсасын атлап кергән яшь укыту­чы, бигрәк тә ул кыз кеше дә булса, игътибар үзәгендә була. Чит авыл, чит кешеләр, чит балалар — һәрбер­се сине сыный, күзәтә, артыңнан әллә ничә күз озатып кала. Ә мин, ничектер, бик тиз ияләшеп, үзләшеп киттем. Чөнки шыксыз, яңгырлы-карлы көннәремә җылы өстәп, кә­ефсез чагымда күңелемне күтәреп, җилкендереп җибәрүче, группадаш­ларны, өемне сагынуны басарга көч бирүче, үзем генә белгән бер тыл­сымлы дәвам бар — ул син идең.

Беренче мәртәбә сезнең класска дәрескә кергәндә шау-шу, кычкырыш-тәртипсезлектән каушап кала яздым. Гадәттә, класс нинди генә шук булмасын, тәү кергән укытучы­ны сагаебрак, тынычрак каршы ала­лар. Ә болар... Берәүләре сугыша, берәүләре йөгерешә!..

Шул гомум хаоста күзем сиңа төште... Иң алгы партада ялгызың утыра идең. Әйләнә-тирәңдә гүя бер катнашың да юк, китап-дәфтәрләреңне пөхтә итеп өстәл читенә куй­гансың, ике кулың белән яңагыңа таянып, миңа төбәлгәнсең. Шундый чиста, ак йөз һәм ачык, акыллы караш!.. Ирексездән күңелем сиңа рәхмәт хисе белән тулды. Үземне, ниһаять, кулга алып, классны ты­нычландырдым, дәресне башлап җи­бәрдем. Журналны алдым. Исемең Айгиз икән. Исемең дә җисемеңә туры килеп тора — сабыр-салмак холык, нурлы йөз...

Шушы көннән алып, сезгә дәрескә кергәндә, ишекне ачу белән, синең партага күз салам: килгәнсеңме, кәе­фең ничек? Баштарак үзем искә алмасам да, соңрак шуны сизә баш­ладым: химия законнарын аңлат­канда да, өйгә эш сораганда да, синең барлыгыңны тоеп, сиңа атап сөйлим, төбәлеп карамасам да, күз кырыем белән һәр хәрәкәтеңне аулыйм икән. Һәр укытучының үз «любимчик»ла­ры була, ләкин сине алар исәбенә кертмәс идем, сиңа карата мөнәсәбә­тем артык игътибарлы, артык нечкә, тирән һәм хисле иде. Дөрес, моны сиздермәдем. Сорау биргәндә, такта­га чыгарганда, үзеңә таләпчәнрәк тә булмадым микән әле? Башкача бу­луы да мөмкин түгел: мин — укыту­чы, син соңгы елыңны укысаң да, бары укучы гына әле...

Күңелемнең алгысуы, бәлки, ва­кыт үтү белән басылыр, авыл егетлә­ре арасыннан үз тиңемне дә табар һәм бүген дә сезнең мәктәптә укы­тып ятар идем, бәлки. Әмма барысы да шау-шулы һәм сүз-гайбәт белән тәмамланырга язган булып чыкты.

Мәктәптә май аенда һәр классның урманга чыга торган традициясе бар икән. Класс җитәкчегез авырып кит­кәч, яшь, мәшәкатьсез кешесең дип, сезне миңа тапшырдылар. Шомырт­лар чәчкә атып, кузгалакларга әч­келтем сут йөгерә башлаган гүзәл вакытлар иде. Учак ягып, бераз бер­гә утыру белән, сизми дә калдым, егетләр, кызлар, төркем-төркем, я парлашып таралышып беткәннәр. Ни хәл итәсең, мәктәптә соңгы елла­ры, гомерләренең иң күңелле, иң матур мизгелләре. Учак янында бер­үзем уйланып утырганда башымны күтәреп карасам, я Хода, каршымда син басып торасың! Кочагың тулы сап-сары чәчәкләр. Чәчәкләрне миңа суздың да, башыңны иеп, дулкынла­нуданмы кызарып-тирләп чыккан йөзеңне яшерергә тырышып, агач­лыкка кереп киттең. Дөп-дөп типкән йөрәгемне тыярга тырышып, хәлсез­ләнеп, йөземне чәчәкләргә яшердем. Рәхмәт әйтергә дә оныттым, ахры. Ә букеттагы кәгазь кисәгендә синең үсмерләр садәлеге, каушаулы-тойгылы язылган мәхәббәт хатың иде...

Мин дә кеше, мин дә хатын-кыз бит! Укытучы гына түгел! Йөрәк төбендәге уяныр-уянмас яткан той­гылар берьюлы ургылып чыкты, күзләремә яшьләр бөялде. Мин бә­хетле, бик бәхетле идем бу мизгелдә!

Урмандагы вакыйгадан соң безнең мөнәсәбәтләр элеккечә рәсми кала алмый иде инде. Педагог буларак, синең белән акыллы сөйләшү уры­нына, без кичләрен очраша башла­дык. Бу очрашуларның эчтәлеге тар­тынып кына бер-беребезгә сыены­шып, сөйләшеп утырудан артмаса да без бер-беребездән бик канәгать идек. Һәм мин, үз-үземне көн-төн тиргәсәм дә, болай ярамаганлыгын белсәм дә, башкача эшли алмый идем.

Иртәме-соңмы давыл кубачагын беләм. Әмма ул кадәр гарьлекле һәм көтмәгәндә булырын уйламый идем. Имтиханнар алган көнне соң гына мәктәптән кайтып барам. Йортыгыз турыннан узганда, Зәбирә апа, ән­кәң, каршыма чыкты. Зәһәрләнеп ут чәчкән күзләрне күреп, куырылып калдым, «сәгать сукты, ул сугарга тиеш иде» дидем эчемнән. Нинди генә әшәке сүзләр, пычрак гайбәтләр ишетмәдем мин Зәбирә ападан! Аларны нәкъ менә синең анаң авы­зыннан ишетү бик авыр булды миңа. Үзем каршы дәшмәдем, сүзе бетә төшкәндәй күренгәч: «Улыгыз бик акыллы, рәхәтен күрегез! Бәхет телим!» — дидем дә аяк астымдагы юлны тоймый, фатирыма кайтып киттем. Икенче көнне документ­ларымны алып, үзебезнең районга юл тоттым.

Бөреләнеп кенә килгән саф хисләр шулай тиз һәм ямьсез өзелде. Мин эшкә чумдым, ике елдан кияүгә чык­тым. Тормышымнан да, иптәшемнән дә зарлана алмыйм, улыбыз белән кызыбыз бар. Бу хатны язуым, бу хатирәләр нигә инде? Барсы да ел­лар тузаны астында, әллә кайда, яшьлек язында калганнар бит инде... Язында... Менә шул язлар җиткән саен, шомыртлар чәчәк атканда исе­мә төшәсең, иркәм! Һәрчак утка азык булсалар да, яшьлегемне, сине сагынып хатлар язам. Учакка таш­ланган хатларда, күңелдәге уйларда булса да яратып була бит әле бу дөньяда! Язам әле, йөрәк янганчы, хатлар янсын димен...

Гүзәл,

Фото: Nationalpost.com