Хәсән Туфан һәм Мостай Кәрим... Ике йолдыз... Ике легенда... Аларның үзара мөнәсәбәтләре бүгенге ата – улны, инә кызны белмәгән заманда саф, эчкерсез дуслык үрнәге булып тора. Әлеге рухи чисталык ике әдипнең бер-берсенә багышлап язган шигырьләрендә дә ачык чагыла. Бүген без шуларны укучыларыбыз игътибарына тәкъдим итмәкчебез! Әйдәгез, чын шигърияттән “авыз итик” әле!
КҮҢЕЛЕНДӘ ӘЛЕ НӘРСӘЛӘР БАР, –
КОШЛАР ШУНЫ ҖЫРЛЫЙ НИБАРЫ...
Таңда бер сайрап җибәрсә,
Шагыйрьгә нигә чин кирәк,
Берчак Туфан белән таң җиткердек
Май башында “Аккош күле”ндә,
Кошлар сайрый, өзелеп сайрый кошлар –
Нәкъ Туфанча мөлдерәмә итеп,
Бокалларга коела ал шәраб.
Офык чите капылт чайкала да
Алсулыкка чума бар тараф.
Нурлар эчеп, отыры сайрый кошлар –
Газапмы бу? Бумы тантана?
Мин дустыма әйтәм: “Бөек шагыйрь,
Шуңа анык җавап тапсана”.
“Миңа мәгълүм түгел аларның, – ди, –
Ни шатлыгы, җаным, ни зары.
Күңелендә әле нәрсәләр бар, –
Кошлар шуны җырлый нибары...”
Миңа гади бер сер ачылды.
Соңгы вакытта Казан матбугатында Тукай, Такташ, Туфанга карата кадерсез сүзләр күренгәли башлады.
Татар Тукай, татар Такташ,
Шушы затлар телемә килсә,
Сикереп төшмәс шул арбадан
Пәйгамбәрен сатмас милләт
Шундый хәлләргә шаккатып,
Татар Тукай, татар Такташ,
Шушы затлар телемә килсә,
САГЫНУЛАРЫМ, ДИМӘК, СИҢА, МОСТАЙ,
БАРЫП ҖИТӘ, ҖИТӘ, КҮРӘСЕҢ...
Җил дә тынган, каеннар да уйчан, –
Тирән тынлык төнге Келәштә.
Тынлыктанмы, җире шундыйданмы,
Шигъри халәт туа йөрәктә.
Йолдызларга гүя Кызлар тавы
Әйтеп куя гәпнең соңында:
“Күктән, читтән килгән нәрсә түгел,
Җирдә туган һәр җан – Җирнеке!
Бәс, күкнеке, Алланыкы түгел,
Мостайдагы кодрәт – минеке,
Такташсыз да калган юлларымда,
Җәлилсез дә калган елларда,
Бик күңелсез булыр иде миңа
Син булмасаң әгәр җырларда,
Есенин да түгел... һәм башка да,
Туфан гына бары – мин, Мостай.
Киңәшчесе әмма йөрәгемнең,
Фурмановы гүя син, дускай,
Юлларыбыз бергә дә бит безнең,
Өйләребез аерым якларда...
“Яннарымда Мостай булса икән,
Сердәш булса...” – дигән чакларда.
Әйтерсең лә күңел дулкыннарым
Ирәмәлгә – башкорт Парнасына –
Китәләр дә, барып җитәләр дә
Менә шундый моңсу көннәремдә
Казаннарга килеп чыгасың да,
Аккош күлендәге ак каенга
Пегасыңны бәйләп куясың да,
Тик күршедән кергән кебек кенә,
Торагыма килеп керәсең...
Сагынуларым, димәк, сиңа, Мостай,
Барып җитә, җитә, күрәсең.
“Карыйк әле, күрик, – дигән сыман, –
Мостафасын безнең Туфанның”,
Тәрәзәмә үрелә каеннарым,
Килгән өчен рәхмәт әйтер өчен,
Сәлам бирер өчен, туганым! –
Тәрәзәгә йөгерә каеннарым,
Болдырыма килә урманым...
Картаюны белмәс җан белән,
Иңнәреңдә авыр миссия шул,
Башкаеңа иртә чал кергән.
Нидер җитмәс, бик күп җитмәс иде,
Син булмасаң илдә, и дускай:
Бар булуың өчен рәхмәт сиңа,
Байлык булган өчен, и Мостай,
(Мостай Кәримнең илле еллык юбилеенда нәни шаяру)
“Син, – дисә, – җирдә чагында
Хәрәмне... ниттең бугай!” –
Кем салмый безнең табында,
Безнең бу тостлар бары тик
Бәс, салыйк, сират күпердән
Гомернең, дусларым, мондый
Мең дә бер кичә икән ул –
“Хәлләрең ничек?” – дисәң син,
“Деньги есть! В мягком гуляем!»
“Автоном татар” гулял бит
Үтәбез, Мостай, бүген без