Барлык яңалыклар
Кызык-мызык
2 декабрь 2022, 06:13

Илшат ЗАРИПОВ. Язучы

Аңлавымча, мемуар дигәннәре үткәнеңне искә төшерү. О-о, мин искә төшерә башласам... Кырык ел вахтада утырдым бит.

Илшат ЗАРИПОВ. Язучы
Илшат ЗАРИПОВ. Язучы

Пенсия акчасын ашап, түшәмгә төкереп ятуыма бер ай да булып китте. Инде эшсезлектән тәмам чыдаша алмый башладым. Тик яту вообще ят миңа. Ничәнче көн инде ни кыланып карарга, нишләргә белми баш ватам. Кичә телевизор­дан Туни Блийыр пенсиягә чыккач, мемуар язарга тотынды, дип сөйләделәр... Аңлавымча, мемуар дигәннәре үткәнеңне искә төшерү. О-о, мин искә төшерә башласам... Кырык ел вахтада утырдым бит. Шул гомердә кем генә килмәде дә, кем генә китмәде, кем генә үтмәде дә, кем генә сүтмәде, кем генә сүкмәде дә, кемне генә үзем сүкмәдем... Очына чыккысыз. Мо­ны кайчан язып бетәргә кирәк?! 20 елын гына язганда да була инде. Азагы нәрсәгә? Хәзер берәү дә ки­тапны азагынача укымый. Шулай, әмәлен таптым бит, малай! Иҗатка тотынам! Вәт! Гомер буе вахтада килгән-киткән кешенең исем-шәрифләрен теркәп утыруым да бушка булмас: геройларыма нин­ди исем бирергә дип баш ватып утырасы түгел. Әдәбият өлкәсендә колач җәеп йөзгән ярдәм итәр күршеләрем дә бар. Берсе әдәби тәнкыйтьче, киңәшләрен бирер. Үзенең вакыты да әлләни тыгыз түгел – пенсиядә. Әле гомер буе тәнкыйтьләгән әсәрләре белән та­ныша. Һәрберсен укып чыгарга булган. Аскы катта шагыйрь дустым яши. Аның да берәр ярдәме тияр. Әлбәттә, анысының вакыты юк, шигырьләренә көй яздырырга ком­позиторлар эзли. «Шигырьләрем­не укыйсылары килмәсә, җырлар­лар», – дип йөгереп йөри.

Язучы булу теләгем белән бүле­шергә дип, карчыгым янына йөгердем. Язганнарымны беренче булып укыр, үз фикерен белдерер, канат куяр, дип ышанган карчы­гым, үземне күтәреп алыр урынга, артын борып:    

– Әйттең сүз, кулыңа берәр ки­тап тотканың бармы? Китап түгел, гәзитне дә көнбагыш ярганда гына тотасың ич, – дигән була.

Карчык хаклы, әлбәттә, әмма йөз процентка түгел. Мостай Кәрим­нең «Ай тотылган төндә»сен бик яхшы хәтерлим. Бигрәк тә Галимә белән Закирның тетрәндергеч яз­мышы хакында. Спектаклен кара­дым икән, ди, ну и што. Карчыкка күп примерлар китердем. Аллаһы Тәгалә боерса, үзем дә шәп әсәрләр иҗат итәрмен, зур акча­лар түләрләр, ичмасам, күрмәгәне­безне карт көнебездә күреп, сый-хөрмәттә яшәп калырбыз, димен. Зур акчалар дигәч, карчык утырган җиреннән сикереп торды: «Әйе шул, картыкаем, бәлки син чыннан да ачылмаган хәзинәдер. Әйдә, язып кара, булмаса», – дип, миңа канат куйды.

Икенче көнне үземә бүләк күтәреп кайткан. Чүп кәрзине. Ап­тырап куйдым. Карчыкның түбәсе кыйшая башлаган, ахрысы, дим. «Картым язучы дигәч, сатучы шуны тәкъдим итте», – ди. Рәхмәт, кар­чык, инде иҗатка тотынсам да бу­ла. Язучы өчен иң кирәкле әйбер булды. Карчык иҗатыма һич тә би­тараф түгел, төпченепме-төпченә: «Кем, нәрсә турында язмакчысың?» – дип кызыксына,

– Минем беренче әсәрем мему­ар булачак, карчык. Көлмә-көлмә, әдәбиятта сай йөзәсең син. Кайда нәрсә эшләп йөргәнеңне яхшы хәтерләсәң, шуннан мемуар туа. Синең дә мемуарлык әйберләрең бардыр.

Баш күтәрми көннәр, төннәр буе утырам. Карчык кәрзинен көненә ун бушатып аяктан язды. Мин исә сабыр гына яза бирәм. Кәгазьгә дә: «Түз, кәгазь, макулатура бу­лырсың!» – дигән булам. Үземне төрле жанрларда сынап карыйм. Дөрес, әдәбият миңа кара урман, югыйсә. Әдәбият гыйлеме дигәннәрендә үзем өчен зур ачыш­лар ясыйм: геройның исеменнән соң аның әйткән сүзләре килә икән, димәк бу – пьеса. Ә инде ге­ройның исеменнән соң адрес һәм телефон номеры бирелсә – спра­вочник. Әсәр башында кемнедер үтерделәр, ди, монысы инде – де­тектив. Ә менә, кемнедер әсәрнең соңыннан үтерәләр икән, димәк – драма. Әсәрдә туган елы, уку чо­ры, хезмәт юлы турында сүз бар­са, монысы инде – автобиогра­фия.

Карчыгым мемуарымны күрә ал­мый теге дөньяга китеп барды. Бу минем иҗатыма да йогынты яса­ды. Гомер буе яшәгән карчыгымны югалту кайгысы минем хис-кичерешләремә дә тәэсир итте, болар­ны драма, трагедия иҗат иткәндә файдаланам. Икенчедән, карчы­гым булмагач, мемуарыма үзем­нең чит ояларга күкәй салып йөрү вакыйгаларымны да рәхәтләнеп куллану мөмкинлекләрем артты. Иң мөһиме – макулатура кәрзинен түгүче кешесез калдым, шуңа, теләсәң-теләмәсәң дә, уйлабрак иҗат итәргә туры килә.

Фото: poembook.ru

Илшат ЗАРИПОВ. Язучы
Илшат ЗАРИПОВ. Язучы
Автор:Илдус Фазлетдинов
Читайте нас: