Марат КӘБИРОВ. Ул. Повесть (3)

3

Бермәлне мин, аягымны сындырып, хастаханәгә бар­дым. Докторларның дорфалыгы, кешене теләр-теләмәс ке­нә дәвалаулары хакында күп нәрсәләр ишеткәнем бар иде. Шуңа да күңелдә курку хисе сүрелмәде, бусагадан ук тупас каршылауларын, «бүген вакытыбыз юк, иртәгә килерсең» дип борып җибәрүләрен көттем. Ләкин мине кабул итү бүлмәсеннән үк зур ихтирам белән каршы ал­дылар, исем-атымны, кайда эшләвемне дә сорап тормас­тан, авырткан җиремне җентекләп тикшерделәр, бүлмә­дән бүлмәгә күтәреп кенә йөрттеләр, иң кыйммәтле дару­лар белән дәваладылар. Хәтта палатада бергә яткан авы­руларга кадәр һәр сүземне җөпләп, һәр теләгемне зур куаныч белән үтәп торды. Үземне шулкадәр үк хөрмәтле шәхес итеп күз алдына китергәнем дә юк иде. Мин га­җәпкә калдым. Бу хәтлем игътибардан, күнегелмәгән кадер-хөрмәттән миңа чиксез уңайсыз иде.

Аягым төзәлеп, хастаханәдән чыгар вакыт җиткәч, үземне караган докторларның берсеннән сорамый бул­дыра алмадым:

– Гафу итегез, Фәлән Фәләневич, сездә бөтен авыруга да шундый кадер-хөрмәт күрсәтеләме?

– Безгә кеше ярдәм өмет итеп килә, – диде доктор, ягымлы елмаеп. – Без иң беренче чиратта һәркемнең күңелен дәваларга тиешбез. Рухың күтәренке булса, сыр­хау тиз төзәлә ул.

Мин аның белән килештем.

Һәм килешеп тә бетмәдем.

Мин үземә ниндидер аерым караш, аерым игътибар барлыгын һәр адымда тоеп тора идем. Шул хакта аңа да әйттем.

Ул тагын елмайды:

– Безгә хөкүмәт җитәкчеләре көн дә килеп тормый. Мин аңламадым. Ләкин дәшми калдым.

Палатадагылар белән хушлашканда, өлкән яшьтәге бер абзый, кулымны кысып, болай диде:

– Мин башта бик ышанып та җитмәгән идем. Хәзер белдем инде. Зур җитәкчеләр дә гади була ала икән. Рәх­мәт сезгә!

Гаҗәпкә калуымны күреп, ул бер гәҗит тоттырды:

– Сез, әлбәттә, бу хакта берни дә әйтмәдегез. Шулай тиештер дә. Ләкин без бит кара халык булсак та, надан түгелбез – җитәкчеләребезне күреп, танып торабыз.

Мин тагын да гаҗәпләнебрәк теге гәҗиткә күз сал­дым һәм барысын да төшендем. Һәм кычкырып көлү­дән үземне чак тыеп, хастаханәдән тиз генә ычкыну ягын карадым. Бүлек мөдиреннән алып идән юучыларга ка­дәр мине ишек төбенәчә озатып куйдылар...

Өйгә кайткач, теге гәҗитне яңадан карадым. Иркен­ләп. Аның беренче битендәге сурәттә Президентның ар­тыннан мыеклы һәм күзлекле бер кеше карап тора иде. Мин, әлбәттә, ул кешенең кем икәнен белә идем. Заманында, әле өйләнешкәнгә кадәр үк, аның фотосын гәҗит­тә күргәч, хатын да мин дип уйлап үбеп алган иде. Мин дип уйлап... Димәк, мине ул дип уйлаганнар...

Мин, күрәсең, төскә-биткә бик үзенчәлекле кеше тү­гелмендер. Чөнки үземә охшаган кешеләрнең мин белгә­не генә дә бик хәтсез иде. Беренче сыйныфтан бирле бергә укыган дус егетем белән хәтта әти-әниләр дә буташты­ра иде, ә башкалар хакында сүз дә юк, без хәтта кызлар озатырга да алмашлап йөри идек. Аннан соң бер юмо­ристны беләм. Шундый ук кара күзлек, кара мыек. Буй­га гына миннән аз гына кыскарак. Тагын бер баянчы бар. Бермәлне концерт карарга баргач; мине, шул баян­чы дип уйлап, кунакка да алып киткәннәр иде хәтта.

Анысы болай булды. Концерт тәмамлануга, яныма бер кыз килеп, кочаклап ук алды:

– Хәлләр ничек, Ришат?!

Мин аптырап калдым.

– Танымыйсызмыни?! – диде ул, челтерәтеп көлеп. – Мин бит Гүзәл булам. Былтыр бездә кунакта булган иде­гез. Хәтерләдегезме?!

– Ә-ә-ә... Гүзәл... – дигән булдым мин. – Сез бөтен­ләй үзгәреп киткәнсез... Чибәрләнгәнсез шундый...

Ул мине сөюле карашы белән бүләкләде.

– Сез дә матурлангансыз...

Үземне белмим, әмма кыз чынлап та чибәр иде. Мин аңа карап ни әйтергә белми катып калдым.

– Әйдәгез, безгә кунакка киттек, – дип елмайды ул. – Күптән түгел генә бүлмә алдым. Ялгызым гына яшим.

Мондый тәкъдимнән баш тартыр өчен йә бик акыл­лы, йә бик ахмак булырга кирәктер. Ә мин гадидән дә гади бер егет идем. Барып, матур гына кунак булып кайттым. Тик иртәнге чәйне эчкәндә, Гүзәлнең кәефе төш­кәндәй булды.

– Беләсеңме, Ришат... – диде ул, гаепле кеше сы­ман. – Мин бит Гүзәл түгел.

– Гүзәл түгел... Ә кем соң алайса?

– Айгөл. Аның сеңлесе.

Мин кычкырып көлеп җибәрдем.

– Ник көләсең, Ришат?.. – диде ул, елардай булып.

– Мин дә бит Ришат түгел...

Һәм бераздан без икебез дә кочаклашып көлешергә тотындык.

Әлбәттә, миңа охшаган кешеләр тагын да хәтсез бул­гандыр. Күпләре мине белеп тә, мин аларны белмәгән­мендер. Чөнки бервакытны ел әйләнәсенә айныткычка чакырып штраф сорап җәфаладылар. Янәсе, исерек ки­леш милициядә кунып чыкканмын. Ул көнне бөтенләй башка шәһәрдә булуымны мең бәла белән исбат итеп ке­нә котылдым. Үз вакытында бу бик күңелсез күренеш булып тоелса да, соңрак онытылды, көлеп искә алыр өчен бер вакыйга булып кына калды.

Мин шуңа охшаш вакыйгаларны берәм-берәм күз ал­дыннан үткәрдем. Әлеге күренеш үземә охшаган кеше­ләрнең берәр шаяруы түгел микән дип баш ваттым. Лә­кин гади адәм баласының, бигрәк тә үземә охшатканнарның, мондыен да гайре табигый мөмкинлекләргә ия булуына ышана алмадым.

Бер-берсенә тамчы судай охшаш кешеләр, двойниклар хакында укыганым да, ишеткәнем дә бар. Мин алар хакында искә төшерергә теләмәсәм дә, ирексездән үзлә­ре хәтергә килде.

Петр Беренченең сеңлесе Анна Иоанновна хакындагысы бигрәк тә аермачык булып күз алдына басты. Тә­хет залында сакта торучының сәер хәбәрен ишетеп, де­жур офицер тәхет залына керә һәм анда императрицаны күреп катып кала. Чөнки бу вакытта Анна Иоанновна авырып түшәктә яткан була. Офицер шундук патшаби­кәнең фавориты Биронга хәбәр итә. Тегесе императрица­ны урыныннан кузгатып, тәхет залына алып керә һәм, чынлап та, бер хәрәкәтсез басып торган хатынны күреп шаккаталар. «Оятсыз, ялганчы! – дип кычкыра Бирон. – Мондый адымга ничек җөрьәт иттең?! Императрица ме­нә бит!» Ханым моңа игътибар бирмичә басып торуын белә. Бераз һуш җыйганнан соң, императрица әлеге хатын янына килә дә: «Кем син? Монда нишләп йөрисең?» – дип сорый. Тик Анна Иоанновнага игезәктәй охшаган хатын күзләрен аннан алмыйча, тәхеткә барып утыра.

«Императрица монда! Ә бу ялганчы хатынга атыгыз!» – дип боера Бирон. Каушап калган офицер солдатларына ут ачарга әмер бирергә дә өлгерми, әлеге ханым кинәт юкка чыга. «Бу минем әҗәлем», – ди императрица. Һәм, чынлап та, тиздән ул гүр иясе була.

Шундый ук хәл Екатерина Икенче белән дә кабатла­на. Үзенә охшаш хатын белән очрашканнан соң, ул чир­гә сабыша һәм өч көн дигәндә үлеп китә.

Патшалар затыннан булмасам да, әлеге вакыйгалар ми­нем күңелдә шик уятмый калмады. Чөнки миңа, әдәбият белән якыннан таныш бәндәгә, үз чагылышы, үз двойнигы белән очрашканнарны һәрвакыт бәхетсезлек, хәтта үлем көткәнлеген чамалау өчен зур акыл кирәкми сыман иде.

Фото: 9111.ru