Марат КӘБИРОВ. Мәхәббәт яңгыры. Повесть (8)

8

Рельслар кебек...

Бу уй Таңчулпанның күңеленә уелып калды да озак, бик озак тынгы бирмәде. Искәндәр белән генә түгел, ә ире белән яшәве дә рельслар кебеккә әйләнә бара түгелме соң? Гаиләдә элекке мөнәсәбәтләр әкренләп югала баш­лады. Моңа кадәр һәрвакыт күңел күтәренкелеген югалт­маган Таңчулпан, өенә кайткач, моңсулыктан арына ал­мады. Күбрәк берьялгызы калырга омтылды. Ашау-эчүе дә барлы-юклы, кулына эш тә бармады... Элегрәк хатын моның сәбәпләрен белми, белергә теләми, ул сәбәпләр ту­рында уйларга да курка, үз халәтендәге үзгәрешләрне эш­тәге алҗуга, һава торышына, тагын әллә нәрсәләргә яп­сарта, бары тик Искәндәр турында гына уйламаска, уй­лаган хәлдә дә аңа булган мөнәсәбәтен фәкать талант ия­сенә ихтирам итеп кенә күрергә тырыша иде. Ә хәзер... Хәзер барысы да үзгәрде...

Ниләр өчен ашыгып кияүгә чыкты икән ул, ник үз яртысын, өзелеп яраткан кешесен иртәрәк очратмады икән?! Әлеге үкенүгә тартым хис авырга узуын белгәч тә кабынган иде. Ильястан котылуы өчен канәгать калса да, ялгыштым бугай, ашыгып юләрлек эшләдем бугай, дигән уй тынгы бирмәгән иде ул чакта да. Моңа саф кыз чагы белән иртә хушлашу үкенече дә, алда торган томанлы көннәр билгесезлегеннән шүрләү дә өстәлде. Лә­кин эш узган, буласы булган иде инде. Бары тик Тәл­гатьнең изге күңеллелеге, яшь кәләш ни теләсә, шуны үтәргә әзер торуы гына бераз ышаныч өстәде. Әйе, үкенү­дән хәзер файда юк иде инде. Үзең сайлаган юлдан йөзең кызармаслык итеп үтәргә кирәк иде.

Ахирәтләре Тәлгатькә председатель малае, бай гаилә­дән дип кызыксалар да, Таңчулпанның моңа исе китмә­де. Тәлгатьнең әтисе көтмәгәндә йөрәк авыруыннан ва­фат булды, ә ялгыз калган әнисе, теләсә дә, бик ярдәм италмады. Таңчулпан моңа әзер иде. Тулай торакның кечкенә бер бүлмәсендә тыйнак кына яшәделәр. Тиздән кызлары туды. Бу икесе өчен дә олы шатлык иде. Таң­чулпанның тәүге мәлләрдәге үкенүләре, шик-шөһбәләре әкренләп онытылгандай булды. Аның инде өзелеп яра­тыр кешесе, кызы бар иде. Тормыш шулай көйле генә ага бирде. Ләкин ничек кенә булмасын, аны ничек кенә өзелеп яратма, бала барыбер бала урынында кала икән.

Алдан әзерләнгән чишмә күңел сусыннарын кандыр­мый икән...

Тәлгать яхшы кеше иде. Тулай торактагы кайбер ир-егетләр кебек эчеп, азып-тузып йөрмәде, тапкан-какканын өйгә алып кайтты, гаиләсен адәмчәрәк шартларда яшәтү өчен тырышты. Тәлгатьнең дә, Таңчулпанның да әти-әниләренә кайтып, мөмкинлек булган саен ярдәм итеп тордылар. Синең туган, минем туган дип аерулар, күңел китүләр булмады, ике як та якын һәм кадерле иде. Тәл­гать хатынын бик ярата, ә Таңчулпан аны әйбәт кеше булуы өчен якын итә иде. Кызын да кулыннан төшермә­де ата кеше, аның белән уйнады, шаярды, шәһәрдә бала­лар өчен булган тамашаларга йөртте. Кыскасы, менә ди­гән ир, искиткеч әти, ә Таңчулпанның аңа ихтирамы чик­сез иде.

Кылган яманлыклары өчен яраткан кешеңнән күңе­лең сүрелергә, аңа булган кайнар хисләрең салкын битарафлыкка, ә кайвакыт ачы нәфрәткә дә әйләнергә мөм­кин. Тик әйбәт сыйфатлары өчен генә, җан ятмаган ке­шеңә карата сөю уты кабына алмый икән.

Күпме генә теләсәң дә.

Мәхәббәт кеше теләкләреннән өстен: алдан корган уй-хыялларыңны җимереп, үзе белән ияртеп алып китәргә сәләтле бер хис икән.

Иренә карата ничек кенә яхшы мөнәсәбәттә булырга тырышмасын, Таңчулпан өчен Тәлгатьнең кочаклап алу­лары, үбүләре әкренләп чиркангычка әверелә барды. Ни­кахлы ире белән бергә йоклаган чакларда, ул үзен кемгә­дер хыянәт иткәндәй сизә, ир назларына тәненең бөтен күзәнәкләре карыша, ә җаны, читлеккә эләккән кош ке­бек, чәбәләнә иде. Тәлгатьнең шуны да аңлый алмавына күңеле әрни, җан ачуы чыга, шул ук вакытта, монда ире­нең бер гаебе дә юклыгын белеп, аны кызгана да. Төрле сәбәпләр табып бергә йоклаудан баш тартса да, мондый мизгелләрне барыбер еш кичерергә туры килә, ә азак, тәнен пычраклыктан, җанын газаплардан чистартырга теләгәндәй, бик озаклап юына иде Таңчулпан.

Яратмаган кешең белән тыныч гомер итү газабы мә­хәббәт алып килгән тәмуг янында кечкенә, бик кечкенә булган икән әле. Ачы шатлык, татлы газаплар алда көт­кән икән...

Тәлгать кайтып керде.

– Нихәл, әнкәсе!.. Гафу ит, көттерергә туры килде... Бәләкәч кайда?

– Йоклый инде. – Таңчулпан өстәл әзерли башлады.

– Бераз салып кайттым, әнкәсе... Беләсеңме ни өчен?! – Ул хатынына бераз карап торды да, Таңчулпан аның сүзен колагына да элмәгәч, дәвам итте: – Комендант белән сөй­ләшеп утырдык... Зуррак бүлмәгә күчәчәкбез.

Моңа кадәр тулай торакның кысан бүлмәсеннән зарлангалап алган хатынының үргә сикерүен көткән иде бу­гай, Таңчулпанның бер хәрәкәтендә дә шатлык әсәре кү­ренмәгәч, аптырабрак калды.

– Ишеттеңме, зур бүлмә булачак, дим... Почти бер бүлмәле фатир!

– Бик әйбәт. Кайчан була?

– Киләсе атнада. – Таңчулпан дәшмәде.

– Эчеп кайтканыма ачуланасыңмы әллә?

– Юк, – диде хатын, салкын бер битарафлык белән. Эчкәненә ачуланмый иде ул аның. Тәлгать сирәк эчә, ә салмыш чакларында ничектер гадирәк, ихласрак бу­лып кала, сабый бала сыман назлыга әйләнә һәм Таң­чулпанга ошыйрак төшә иде. Күбрәк сөйләнүләре, мак­танып алулары, яратуы хакында аңлатулары белән Тәл­гать гаиләнең артык тәртипле бертөрлелек белән аккан көннәренә ниндидер яңалык, хәтта нур өсти иде. Тик бү­ген иренең эчеп кайтуында бер ямь дә тапмады Таңчул­пан, киресенчә, күп сөйләнүе – ялыткыч, мактануы – ахмаклык, мәхәббәтен аңлатуы эчпошыргыч булып тоел­ды. Аның уйларына бирелеп ялгыз каласы килә иде. Та­бынга утыргач та, аннан соң да артык дәшмәде, ире берәр нәрсә сораса, кыска гына җавап бирде дә үз дөньясына чумды.

– Нәрсә булды сиңа? – Тәлгать аның янына ук килеп утырды.

– Башым авыртып тора.

– Юк, мин ул хакта түгел. Гомумән, нәрсә булды, дим?

Таңчулпан сискәнеп иренә карады. Ни турында сора­ша бу? Әллә берәр нәрсә ишеттерделәр микән? Хәер, нәрсә ишеттерсеннәр инде.

– Ничек «гомумән»?

– Соңгы вакытта үзгәрдең син, Таңчулпан. Үзең мон­да, ә күңелең әллә кайда.

Йа Хода! Шулкадәр үк сизелеп тора микәнни?! Элек­кечә күренергә тырыша бит инде югыйсә. Хәер, ничек элеккечә булсын инде. Бетте ул тыныч тормыш... Бет­те... Эх, кайлардан килеп чыкты соң бу Искәндәр?! Ник очраштылар алар. Ә очрашмасалар, ул бәхетле булыр иде­ме? Ә очрашкач, бәхетлеме?

– Син мине яратасыңмы, Таңчулпан?

«Яратам!» дип кочаклап ал да котыл иде. Һич югы, шулай дип әйт кенә. Тик Таңчулпан үзен мәҗбүр италмады. Иренең күңелен тынычландыру өчен элек сирәк булса да әйткәли иде әле, ә бүген, котылу өчен шулай кирәген белсә дә, теле әйләнмәде. Хатыны өчен, гаиләсе­нең киләчәге өчен борчылып утырган Тәлгать аңа бары­бер кызганыч иде. Таңчулпанның күңелен аңларга, яр­дәм итәргә тели бит ул. Ничек инде шундый кешене «Яратам!» дип алдамак кирәк. Ә дөресен сөйләсәң?.. Хәл­ләр болай барса, бүгенме-иртәгәме барысы да билгеле бу­лачак бит инде. Ул вакытта, бәлки, аңлашу күпкә авыр­рак та булыр. Бәлки, хәзер үк барысын да сөйләргә ки­рәктер. Үзеңне яраткан кешене нигә шулай алдап, тил­мертеп йөртергә?!

–Тәлгать...

Хатын сүзне нәрсәдән башларга белми тукталып кал­ды. «Мин сине беркайчан да яратмадым. Минем сөйгән кешем бар, бөтен уем аның хакында гына» шулай дип әйтергәме? Юк, йомшаграк, аның күңелен яраламаслыграк итеп әйтергә кирәк. Тик ничек? Әгәр Искәндәр ки­леп: «Гафу ит, Таңчулпан, мин сине яратмыйм, мин ша­яртып кына йөрдем», – дисә, аны ничек кабул итәр идең?! Гомумән, «яратмыйм» дигән сүзне үзеңне сөйгән кешегә йомшак итеп, җанын имгәтмәслек итеп әйтеп буламы?! Ә аны әйтүнең кирәге бармы соң?!

Бөтен игътибарын туплап җитди сөйләшүгә әзерлән­гән иренә карап, болай диде хатын:

– Башымны катырма, зинһар. – Аның тавышында арыганлык һәм әрнү кушылган иде.

– Ә мин сине яратамын, җаным!..

Хатын елмайды. Тәлгать бу елмаюда чагылган кызга­нуны, җан әрнүләрен, гафу үтенүне тоймады, ул аны ха­тынының өнсез генә сөюен белдерүе дип кабул итте ши­келле.

«Шундый кешене ничек утка саласың», дип уйлады Таңчулпан, ире тәмәке тартырга чыгып киткәч һәм аның әйбәт булуына беренче тапкыр үкенеп куйды. Бер хо­лыксыз юньсез яки эчкече булсын иде ул... Төрлечә ким­сетеп, мәсхәрәләп яшәсен иде хатынын. Азгын булсын иде, чит бичәләр белән чуалсын яки үзәккә үтеп көнлә­сен иде. Баласын санламасын иде. Ул чакта Таңчулпан Искәндәргә мәхәббәте өчен тамчы да үкенмәс, бу хакта иренең йөзенә бәреп әйтер һәм бер кулына баласын, икен­чесенә төенчекләрен күтәреп чыгар да китәр иде.

Тукта! Бу тиклем өзгәләнерлек ни-нәрсә булды әле?! Искәндәр белән бары тик бер генә тапкыр очраштылар лабаса. Анысы да тик очраклы рәвештә генә килеп чык­ты. Хәер, эш очрашулар санындамыни... Сөю уты бөтен җаныңны, бөтен булмышыңны яулап алган икән, очрашу-күрешүләр дә, үбешүләр дә, бүтәне дә котылгысыз, болар тик вакыт эше генә. Һәм иртәме-соңмы бары да билгеле булачак. Без капчыкта ятмый. Ул чакта ирең, балаң, әткәң-әнкәң күзенә, кешеләр күзенә ничек күре­нерсең?! Уйларга да куркыныч...

Тәлгать керде. Аның кулында шампан шәрабы белән шоколад иде.

– Шундый шатлык барда, ник күңелсезләнеп утыра­быз әле! – дип сөрән салды ул, куанычлы булырга тыры­шып. – Бәйрәм итик әйдә!

Кулындагы әйберләрен өстәлгә утыртты. Музыканы кушып җибәрде. Һәм Таңчулпанны сөйрәп диярлек идән уртасына бастырды да талгын моң астында өерелдерергә тотынды.

Хатын елмайды.

Моны күреп ир тагын да дәртләнебрәк китте, ул Таң­чулпанны күтәреп үк алды.

– Яратам мин сине, бердәнберем! – дип, назлы пы­шылдады ул һәм тавышын күпкә күтәребрәк кабатла­ды. – Яратамын, үлеп яратам!

Саклык белән генә өстәл артына утыртты. Күз ачып йомганчы бокаллар пәйда булды. Ир, бәхетле елмаеп, ха­тынына карады:

– Безнең сөю өчен!

Шампан шәрабының салюты яңгырады.

– Бәхетле гаилә өчен!

Тәлгать кай арададыр тулып өлгергән бокалларны чәкәштерергә сузды һәм шундук хатынының бит очыннан үбеп алды. Ул бәхетле булып балкый иде. Ирнең кәефе Таңчулпанга да йокты. Боларның барысын да Тәлгать хатынының кәефен күтәрер өчен махсус оештырганын ул төшенә иде. Иренең никадәрле сизгер һәм изге кү­ңелле булуы өчен ул чиксез рәхмәтле иде.

– Китик без бу шәһәрдән. Күченеп китик... – дип, мөлдерәмә күзләрен иренә төбәде. – Китик без, Тәлгать.

Ир, беренче күргәндәй гаҗәпләнеп, озак карап торды:

– Син нәрсә?! Фатир чираты җитеп килә. Эшләр яңа җайга салына. Шундый чактамы?!

– Эшләр... Фатир... – дип әрнеп кабатлады Таңчул­пан. – Сиңа бары шулар гына кыйммәт. Ә хатының?!

– Соң, шул хатыным, кызым өчен бит инде бары­сы да...

– Югалтасым килми сине, Тәлгать... Мин сине... Мин сиңа шундый рәхмәтлемен.

Тын калдылар.

 – Нәрсә булды? – дип сорады Тәлгать, сагаюлы та­выш белән.

Нәрсә булды? Эх, нәрсә булганнарын әйтеп кенә аңла­та алсаң икән ул. Үзең аңлый алсаң икән нәрсә булган­нарын.

– Мин редакциядән китәргә җыенам, – диде Таң­чулпан.

– Кайда?

– Кайда, кайда... Каен башына!

Таңчулпанның иреннәре җиңелчә дерелдәп куйды, күз­ләреннән яшь саркылып чыкты.

– Гафу ит, җаным... – Тәлгать аны кочаклап алды. – Үзең теләгәнчә эшлә. Ләкин... Нәрсә булды соң? Бәлки, мин ярдәм итә аламдыр?

– Юк, – дип өзгәләнде Таңчулпан. – Син ярдәм итә алмыйсың. Беркем дә ярдәм итә алмый.

Һәм ул, иренең күкрәгенә капланып, үксергә тотын­ды:

– Китик, Тәлгать, бу шәһәрдән. Үтенәмен, китик...

Тәлгать дәшмәде.

Ул хатынының чәчләреннән сыйпап иркәләде генә.

Фото: hug.ru

(Дәвамы бар)